Praca w warunkach szczególnych – wykaz stanowisk C

Czy można się skutecznie powołać na WYKAZ C do Załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 7 lutego 1983r.? Czy wykonywanie pracy identycznej jak wymienionej w wykazie C może uzasadniać uzyskanie prawa do emerytury pomostowej lub przyznanie rekompensaty z ustawy o emeryturach pomostowych?

Emerytura pomostowa a wykaz prac w warunkach szczególnych

Emerytura pomostowa, wcześniejsza emerytura z ZUS, czy też rekompensata z ZUS. Przy otrzymaniu prawa do tych świadczeniach niewątpliwie kluczową przesłanką jest praca w warunkach szczególnych (tzw. warunki szkodliwe) lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat.

Na łamach naszego bloga o emeryturze pomostowej wielokrotnie podejmowaliśmy tematykę pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W obecnym stanie prawnym, o tym, czy dana praca może być zakwalifikowana do tego rodzaju prac decydują zapisy Załączników 1 i 2 do Ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

Przed dniem wejścia w życie tej ustawy (zasadniczo 1 stycznia 2009r.) o uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze decydowały wykazy A, B i C, stanowiące załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 7 lutego 1983r., a także zarządzenia resortowe poszczególnych ministrów.

Wykaz prac w warunkach szczególnych -rozporządzenie z 7 lutego 1983r. i różnica pomiędzy poszczególnymi wykazami

Poszczególne tytuły wspomnianych wykazów brzmiały następująco:

Wykaz A: Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Wykaz B: Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Wykaz C: Prace w szczególnych warunkach i na stanowiskach o szczególnym charakterze, na których zatrudnienie uprawnia do wzrostu emerytury lub renty.

W niniejszym wpisie skupimy się wyłącznie na Wykazie C, który obowiązywał do dnia 6 czerwca 1996r., a po tym dniu został skreślony.

 

Czy wykonywanie pracy identycznej jak wymienionej w wykazie C może uzasadniać uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury/emerytury pomostowej lub przyznanie rekompensaty z ustawy o emeryturach pomostowych?

Odpowiedź na pierwsze z pytań jest relatywnie prosta. Skoro wykaz C zawierał prace uprawniające do wzrostu emerytury lub renty, to nie uprawnia on do obniżenia wieku emerytalnego konkretnej osoby.

Co jednak z zastosowaniem wykazu C przy rozpatrywaniu prawa do rekompensaty?

Tutaj odpowiedź nie jest już tak jasna. Rekompensata, to – zgodnie z definicją ustawową (art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych) –

Jednocześnie rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego (art. 23 ust. 2 przywoływanej ustawy). W praktyce zatem rekompensata nie jest przyznawana jednorazowo, lecz jej uzyskanie ma wpływ na comiesięczny wzrost naszej emerytury. Im dłużej będziemy zatem otrzymywać emeryturę, tym wyższa będzie łączna kwota rekompensaty.

Wobec powyższego, uprawnione wydawałoby się twierdzenie, że skoro rekompensata uprawnia do wzrostu emerytury, to praca przez 15 lat na stanowisku wymienionym w Wykazie C – przynajmniej w okresie jego obowiązywania – powinna umożliwiać tego rodzaju odszkodowania.

 

Orzecznictwo sądów w sprawie Wykazu C

Niestety, praktyka sądowa zapatruje się odmiennie na przywołaną kwestię.

Tytułem przykładu, w uzasadnieniu Wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 września 2012 r., III AUa 916/12, wskazano:

• „Wobec tak ustalonego stanu faktycznego sprawy, Sąd I instancji orzekł, iż odwołanie wnioskodawcy było bezzasadne. Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał przepisy art. 184 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS a także przepisy § 1, § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). (…). Wykaz C nie obowiązuje od czerwca 1996 r. i nie może stanowić podstawy do uwzględnienia określonych tam stanowisk pracy jako pracy w szczególnych warunkach.”
• „Sporne pozostawało natomiast, czy legitymuje się wymaganym okresem pracy w szczególnych warunkach, to jest, czy przez wymagany ustawą okres, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace wymienione w Wykazie A stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia. Słusznie bowiem przyjął Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, że skreślenie Wykazu C, nawet w sytuacji, gdy prace w nim wymienione wykonywał ubezpieczony przez przynajmniej 15 lat, przypadających przed datą skreślenia tego wykazu, nie powoduje, że ubezpieczony ten spełnia warunek posiadania wymaganego ustawą okresu pracy w warunkach szczególnych. Wynika to wprost z treści art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 1 ust. 1 rozporządzenia, stanowiącym, że rozporządzenie to stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przez co należy rozumieć wykazy obowiązujące.”

 

Kogo dotyczy wykaz C? Czy można udowodnić, że stanowisko pracy pracownika spełniało wymagania z wykazów A i B?

W wykazie C wymieniono: Prace w stoczniach morskich, Prace w portach morskich oraz Prace i stanowiska pracy w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych.

W naszej praktyce, częstym problemem jest odpowiednie zaklasyfikowanie pracowników budownictwa i takich stanowisk jak „majster, mistrz, brygadzista, kierownik wielkiej budowy, zespołu budów, grupy robót, dużego zakładu produkcyjnego, kierownik budowy, robót” Wszystkie te stanowiska są wprost wymienione w analizowanym Wykazie C. Zdarza się jednak, iż niektóre z tych prac mogą być także przyporządkowane do odpowiednich punktów wykazu A lub B.

Organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy w warunkach szczególnych. Czy pracownik może odwołać się do Sądu?

W sprawach przeciwko ZUS bardzo istotnym dowodem jest świadectwo pracy w warunkach szczególnych wystawione przez pracodawcę. Tym niemniej, nawet pomimo jego przedłożenia, organ rentowy może zakwestionować jego treść i twierdzić, iż w rzeczywistości dany pracownik nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych / w szczególnym charakterze. Z kolei brak legitymowania się takim świadectwem nie przekreśla automatycznie szans pracownika na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy. Konieczne jest jednak wtedy zadbanie o inne dowody.

Praca w warunkach szczególnych – odwołanie do Sądu

Od decyzji ZUS można odwołać się do Sądu w terminie 30 dni od jej doręczenia. Ważne jest jednak, aby – już na tym etapie sprawy – przedstawić swoje stanowisko w sposób klarowny i spójny, a także zadbać o odpowiednie źródła dowodowe. Dlatego też, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią od spraw ZUS możliwie szybko po otrzymaniu decyzji organu rentowego.

Po analizie przesłanej przez Państwa dokumentacji, prawnik od pracy w warunkach szkodliwych przedstawi możliwość zaskarżenia decyzji, jak również wskaże co będzie rozstrzygające dla Sądu przy wydawaniu wyroku w sprawie. W praktyce, przy prowadzeniu tego rodzaju spraw, analizujemy drobiazgowo z Klientami zapisy wykazów do Rozporządzenia z 1983r., a także stanowiska wymienione w poszczególnych zarządzeń resortowych. Nasza Kancelaria od spraw ZUS Wrocław prowadzi sprawy przeciwko ZUS na terenie całej Polski.