Wyrok frankowy a rozliczenie z bankiem

Marzeniem każdego frankowicza jest uzyskanie wyroku ustalającego nieważność kredytu frankowego. Często uzyskanie prawomocnego wyroku przeciwko bankowi zajmuje kilka lat. Później przychodzi czas, na refleksję i zapytanie: czy wyrok kończy spór frankowicza w bankiem, jak rozliczyć się z bankiem oraz czy bank może mnie pozwać? Wyrok frankowy a rozliczenie z bankiem – jak to zrobić?

 

Prawomocne stwierdzenie nieważności umowy kredytu frankowego. Czy to ostatecznie kończy spór z bankiem?

Jak powszechnie wiadomo, ilość spraw frankowych, jak również ilość pozytywnych dla frankowiczów rozstrzygnięć stale rośnie. Po prawomocnym wygraniu w dwóch instancjach sądowych sprawy, naturalnym pytaniem Klienta jest:

„Co dalej? Co oznacza w praktyce taki wyrok? Czy bank w przyszłości może formułować jakieś roszczenia?”

Nieważność umowy kredytowej. Wyrok frankowy i rozliczenie z bankiem

Prawomocne stwierdzenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytowej oznacza przede wszystkim to, że taką umowę należy traktować tak, jakby nigdy nie była zawarta. Mamy tutaj zatem do czynienia ze skutkiem wstecznym – pomimo faktycznego podpisania umowy kredytu wiele lat wstecz, jest ona traktowana jako nieważna już od momentu jej zawarcia (skutek ex tunc).

Obie strony takiej umowy, a zatem zarówno kredytobiorca – frankowicz, jak i bank powinny sobie zwrócić wszystko to, co – na skutek wieloletniego wykonywania umowy uznanej następnie za nieważną – sobie świadczyły.

Przyjmując tzw. teorię dwóch kondykcji, po stronie kredytobiorcy do zwrotu będą wszystkie spłaty rat kapitałowo-odsetkowych na rzecz banku. Z kolei bank ma prawo domagać się zwrotu pozostawionego w dyspozycji kredytobiorcy kapitału kredytu.

Wyrok frankowy a rozliczenie z bankiem – czy jest jakiś sposób na definitywne zakończenie walki z bankiem?

W praktyce, sposobem na wzajemne rozliczenie może być dokonanie potrącenia wierzytelności z wierzytelnością banku. Jest to szczególnie proste i korzystne dla kredytobiorców, których suma spłaconych rat przekroczyła wysokość udzielonego kredytu.

W przypadku, gdy takiej nadpłaty nie było, stwierdzenie nieważności również jest ekonomicznie korzystne dla kredytobiorcy, jednakże musi mieć on świadomość skutków prawnych wynikających z takiego rozstrzygnięcia Sądu. Dlatego też – podczas rozprawy sądowej – sam Sąd poucza kredytobiorcę o skutkach takiej możliwości rozstrzygnięcia i pyta osobę składającą zeznania, czy wyraża na to zgodę.

Roszczenie banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału

Nawet jednak mając prawomocne przesądzenie w wyroku, że kredyt jest nieważny, nie oznacza to, iż bank – w związku umową kredytu – już nigdy nie będzie mógł wystąpić przeciwko kredytobiorcy z żądaniem zapłaty. Co prawda bank – w trybie zwyczajnych środków zaskarżenia – nie będzie oczywiście uprawniony do kwestionowania prawomocnego wyroku Sądu, tym niemniej może podejmować próby pozwania o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie przez kredytobiorcę z pozostawionego do dyspozycji kapitału.

Formułując tego rodzaju roszczenie, bank stara się wykazać, że kredytobiorca – na skutek udostępnienia mu konkretnych środków pieniężnych – uzyskał kosztem banku korzyść. Mógł bowiem zakupić nieruchomość, której wartość jest aktualnie wyższa niż w chwili zakupu, a jednocześnie spadła wartość nominalna wypłaconego kredytu (który kredytobiorca musi zwrócić lub potrącić ze swoimi wierzytelnościami). Innymi słowy, bank powołuje się na przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Co do skuteczności takich roszczeń, warto powołać się na Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r., C-520/21, w którym wskazano:

„78

Podobnie wykładnia prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy, a tym samym otrzymania wynagrodzenia za korzystanie tego kapitału przez konsumenta, przyczyniłaby się do wyeliminowania odstraszającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez uznanie tej umowy za nieważną.”

TSUE uznał zatem, że sprzeczne z celami dyrektywy 93/13 byłoby przyzwolenie bankom na uzyskanie rekompensaty – poza wypłaconą wartością kapitału (ewentualnie z odsetkami) – której potencjalna możliwość uzyskania w istocie powodowałaby po stronie kredytobiorcy obawę przy próbie podważenia ważności zastosowanych przez bank nieuczciwych klauzul umownych. Innymi słowy, kredytobiorca, chcąc walczyć o swoje prawa, nie może być obciążony ryzykiem wystąpienia przez bank o zapłatę nadmiernej rekompensaty.

Kolejny pomysł banków – sądowa waloryzacja udostępnionej, a następnie zwróconej kwoty kredytu

Tak jak wskazywaliśmy powyżej, po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu, bank powinien zwrócić kredytobiorcy wszystkie pobrane raty, a kredytobiorca powinien zwrócić bankowi udostępnioną mu kwotę pieniężną. Kolejnym pomysłem banków na zminimalizowanie negatywnych skutków wyroku jest z kolei próba sądowej waloryzacji oddanego kapitału.

Banki powołują się na art. 358 (1) § 3 KPC, stosownie do którego: „W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.”

W takim procesie (odrębnym od pierwotnej sprawy o stwierdzenie nieważności kredytu), bank wykazuje, że zwrot kapitału powinien nastąpić według jego aktualnej wartości.

Przykład żądania waloryzacji kapitału przez bank:

Jeśli zaciągnęliśmy kredyt waloryzowany do CHF na kwotę 400.000zł w 2008r., a w 2023r. uzyskaliśmy korzystny dla nas wyrok sądowy, to Bank twierdzi, iż kwota ta powinna zostać zwaloryzowana. Sąd – według banku – powinien zbadać, jaką wartość przedstawiała taka kwota w 2008r., a jaką przedstawia obecnie i zobowiązać kredytobiorcę do zwrotu np. 800.000zł.

Jak bronić się przed pozwem banku o waloryzację świadczenia?

Część prawników wskazuje na sprzeczność takiego roszczenia z zasadami współżycia społecznego.

Inni wskazują na wyrok C-520/21, w którym co prawda nie odniesiono się wprost do tego zagadnienia, jednak wskazano, iż bank nie powinien otrzymywać innej rekompensaty niż zwrot kapitału wypłaconego kredytobiorcy. Kolejny pogląd zakłada powołanie się na art. 358 (1) § 4 KPC, który stanowi: „Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.”

Oczywiście każdorazowo wybranie linii obrony frankowicz powinien omówić ze swoim prawnikiem, który udziela pomoc frankowiczom. Na pocieszenie należy wskazać, że na dzień publikacji tego wpisu nie znane nam są orzeczenia zasądzające na rzecz banku wynagrodzenia za korzystanie kapitału, czy też zasądzenia związane z waloryzacją kredytu wypłaconego przez bank.

Spory z bankiem – pomoc prawnika frankowego

Należy pamiętać, że zarówno wyroki TSUE, jak i wyroki sądów krajowych wydane w innych sprawach, nie mają bezpośredniego przełożenia na sprawę dotyczącą Państwa kredytu.

Dlatego też, jako Kancelaria Frankowa z Wrocławia, zapraszamy do kontaktu na każdym etapie Państwa sprawy frankowej.

Oferujemy pomoc zarówno na etapie analizy umowy kredytowej, reprezentacji w sprawie o stwierdzenie nieważności takiej umowy, jak również przy sporach, gdzie to Państwo zostali pozwani przez bank.

Wspólnie z Państwem przygotujemy strategię procesową, aby zwiększyć szansę na korzystne rozstrzygnięcie.