Emerytura z rekompensatą, czy pomostówka z ZUS?
Emerytura z rekompensatą, czy pomostówka – czy można wybrać jedno z tych świadczeń?
Emerytura z rekompensatą, czy pomostówka z ZUS – co wybrać, czy można wybrać rodzaj świadczenia?
W innych wpisach szeroko omówiliśmy zarówno przesłanki nabycia emerytury pomostowej, jak również okoliczności warunkujące przyznanie rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Dzisiejszy wpis poświęcimy z kolei wyjaśnieniu, czy to pracownik może swobodnie wybrać pomiędzy pomostówką, a emeryturą w powszechnym wieku emerytalnym, lecz z uwzględnieniem rekompensaty.
Negatywna przesłanka przyznania rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych
Zgodnie z definicją z art. 2 pkt 5 Ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata to „odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.”
Z kolei warunki nabycia prawa do rekompensaty określa art. 21 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym:
„Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.”.
Dodatkowo, w art. 21 ust. 2 ustawy wskazano, iż: „Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.”, przy czym w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż nabycie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym nie wpływa negatywnie na skuteczne ubieganie się o rekompensatę.
Nabycie prawa do wcześniejszej emerytury – wyjaśnienie pojęcia
Jak zatem rozumieć użyte przez ustawodawcę określenie „nabycie prawa do emerytury”?
Pojęcie to nie może być rozumiane potocznie, lecz z uwzględnieniem zasad obowiązujących w wąskiej gałęzi prawa jakim jest prawo ubezpieczeń społecznych. Regułą prawa ubezpieczeń społecznych jest z kolei nabycie prawa do świadczenia (w tym przypadku emerytury) z mocy prawa po spełnieniu przez osobę zainteresowaną wszystkich ustawowych przesłanek danego świadczenia.
Powracając do kwestii „pomostówki”, nabycie prawa do tego świadczenia następuje zatem automatycznie z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych przez ustawę.
Do nabycia prawa do emerytury bez znaczenia jest, czy dana osoba złożyła stosowny wniosek, jak również potwierdzenie tego prawa przez decyzję wydaną przez ZUS.
Przykład:
Pracownik, pomimo legitymowania się 15 latami pracy w warunkach szczególnych i spełnieniu innych przesłanek nabycia emerytury pomostowej – nie złoży stosownego wniosku, to nadal traktowany będzie tak, jakby nabył prawo do emerytury pomostowej.
W konsekwencji, nie będzie możliwe skuteczne ubieganie się przez taką osobę o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych.
Nabycie prawa do wcześniejszej emerytury – orzecznictwo sądowe
Potwierdzeniem powyższego rozumienia pojęcia „nabycie prawa do emerytury” są również wyroki Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.
Tytułem przykładu, można wskazać Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 maja 2022 r., II USKP 212/21, w uzasadnieniu którego wskazano:
” Jeżeli wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury zostają spełnione, to prawo do świadczenia powstaje nawet wtedy, gdy nie został złożony wniosek o jego przyznanie (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 listopada 2014 r., I UK 100/14, LEX nr 1567460 oraz z dnia 18 lutego 2015 r., I UK 225/14, OSNP 2016 nr 11, poz. 141).
Nabycie w taki sposób prawa do emerytury nie zobowiązuje organu ubezpieczeń społecznych do działania z urzędu w celu ustalenia i realizacji przysługującego nabytego ex lege uprawnienia, chyba że ustawa wyraźnie stanowi inaczej, ponieważ organ ten działa co do zasady na wniosek uprawnionego, który ujawnia swoje nabyte ustawowe uprawnienie i jest zainteresowany jego realizacją. (…)
Mimo wskazanej wyżej niejednoznaczności omawianych przepisów, w judykaturze ukształtowało się jednolite stanowisko, że sporna rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła ex lege prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu szczególnego zatrudnienia na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach, choćby nie zrealizowała tego prawa wskutek niezłożenia wniosku o tę emeryturę.”
Praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przez 15 lat – jak ustalić przysługujące świadczenie
W przypadku gdy legitymują się Państwo wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze i nie wiedzą Państwo, czy i do jakich świadczeń mają Państwo prawo (emerytura z rekompensatą, czy pomostówka), zachęcamy do kontaktu z prawnikiem od spraw ZUS.
Naszym pierwszym krokiem jest poproszenie Państwa o przesłanie posiadanej dokumentacji (szczególnie świadectw pracy i świadectw pracy w warunkach szczególnych).
Następnie, po zapoznaniu się z dokumentami, kontaktujemy się z Państwem i przedstawiamy przysługujące możliwości. Omawiamy zasadność złożenia konkretnego wniosku, oceniamy szanse jego powodzenia, a także informujemy Państwa o dalszym przebiegu procedury.
Bardzo istotną kwestią, którą poruszamy w rozmowach z Państwem jest ustalenie, czy wykonywana przez Państwa praca jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czy też może być tak samo zakwalifikowana przez pryzmat art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. To kluczowe rozróżnienie i jego konsekwencje będą tematem jednego z kolejnych wpisów na naszych blogów.
Emerytura z rekompensatą, czy pomostówka z ZUS – lepiej o swoje prawa zapytać prawnika
Jak widzisz, nie zawsze możesz mieć wybór pomiędzy emeryturą pomostową, a rekompensatą za pracę w warunkach szczególnych. Nasza Kancelaria od spraw ZUS specjalizuje się w emeryturach pomostowych i uzyskiwaniu rekompensat z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Reprezentujemy naszych Klientów w procesach przeciwko organowi rentowemu w całej Polsce. Masz problem z ZUS? Zwróć się z nim do nas.
