Pola eksploatacji utworu – definicja gdzie znaleźć

 

W prawie autorskim pojęcie pola eksploatacji utworu ma niebagatelne znaczenie. Chociaż ustawodawca nie definiuje dokładnie nigdzie czym właściwie jest pole eksploatacji utworu. Najszerzej ujmując tę kwestię można powiedzieć, że pole eksploatacji to odrębne od siebie sposoby korzystania z dzieła. Czemu ma to takie istotne znaczenie?

Kto może korzystać z utworu?

Zacznijmy od początku, art. 17 ustawy prawo autorskie co do zasady gwarantuje twórcy wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Oznacza to, że oprócz wyjątków ustanowionych przez prawo oraz sytuacji, w których prawa do korzystania z utworu zostały przeniesione na osobę trzecią – tylko twórca może korzystać ze swojego dzieła i rozporządzać nim wedle własnego uznania.

 

Przeniesienie praw autorskich a pola eksploatacji

Trzeba zaznaczyć, że chociaż twórca ma możliwość przekazania innej osobie swoich uprawnień, to jednak zawsze ma on możliwość korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji, których nie obejmuje umowa. W myśl art. 41 ustawy prawo autorskie przy przenoszeniu praw autorskich lub zezwoleniu na korzystnie z utworu konieczne jest wyraźne określenie pól eksploatacji utworu. Co to dokładnie oznacza? Autor dzieła nie może przenieść na kogoś innego prawa do korzystania z utworu in blanco ani w sposób dorozumiany.

W praktyce gdyby autor książki chciałby, aby wydawnictwo wydało jego utwór zarówno w formie tradycyjnej jak i elektronicznej, w umowie powinien określić osobne pole eksploatacji utworu poprzez zwielokrotnianie i sprzedaż dzieła w wersji elektronicznej jak i pole eksploatacji poprzez kopiowanie dzieła metodami drukarskimi. Brak takiego rozróżnienia może znacząco ograniczyć dystrybucję bądź możliwość rozpowszechniania danego dzieła. Z tego względu ważne jest precyzyjne określenie w umowie dozwolonych obszarów użytkowania danego utworu. Przy sporządzaniu tego typu umów najlepszym wyborem jest skorzystanie z usług profesjonalnego prawnika, który będzie potrafił należycie zabezpieczyć interesy klienta i poprzez narzędzia prawa precyzyjnie wyrazić jego wolę.

 

Inne pola eksploatacji utworu przykłady

Należy mieć świadomość, że w polskim prawie nie istnieje jeden zamknięty katalog możliwych pól eksploatacji. Ustawodawca zdając sobie sprawę z tego, że rzeczywistość może wymykać się ramom prawa, podał tylko kilka przykładów, wspomniane wyliczenie można znaleźć w art. 50 ustawy prawo autorskie:

• w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
• w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
• w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

W związku z tym istnieje dosyć duża swoboda określenia pól eksploatacji utworu. Warto zatem mieć pewność, że zawierając umowę licencji bądź przeniesienia praw autorskich właściwie zostanie określone, w jaki sposób druga strona będzie mogła korzystać z utworu, tak aby można było zrealizować cel umowy. Inaczej wykorzystywane są projekty architektoniczne a inaczej programy komputerowe.

 

Nieznane pola eksploatacji utworu

W ustawie znaleźć możemy także artykuł wskazujący, na to że wskazane umownie pola eksploatacji utworu muszą być w chwili jej zawierania znane. Jest to istotne zabezpieczenie dla interesów twórcy, bowiem nie można zawierać w umowach dotyczących przeniesienia praw autorskich lub licencji klauzul pozwalających na dowolne wykorzystanie utworu, w sposób, który nie przewidziały strony umowy, co mogłoby szkodzić interesom majątkowym i niemajątkowym twórcy danego dzieła. Gdy pojawia się nowe pole eksploatacji utworu konieczne jest zawarcie aneksów do obowiązujących już umów, w których określone zostanie wykorzystanie utworu w nowy sposób dzięki nowej technologii.

 

Konsekwencje braku określenia pól eksploatacji w umowie

Brak lub niewłaściwe postanowienia umowne w zakresie korzystania z utworu na określonych polach eksploatacji może nieść za sobą poważne konsekwencje. Pomijając możliwą nieważność takiej umowy, najbardziej problematyczne z punktu widzenia obrotu gospodarczego i prawnego będą wątpliwości co do sposobu użytkowania, wykonywania i rozpowszechniania dzieła. Potencjalne problemy dotyczą nie tylko samego utworu i ochrony praw twórcy/nabywcy, ale także wynagrodzenia, jakie z tytułu udzielenia licencji lub przeniesienia autorskich praw majątkowych. Art. 45 ustawy prawo autorskie nie pozostawia złudzeń, że gdy umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji. Aby należycie zabezpieczyć własne interesy finansowe, twórcy powinni dopilnować, by w umowach znalazły się postanowienia związane z wynagrodzeniem, za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.

 

Pola eksploatacji – kancelaria prawa autorskiego z Wrocławia

Kancelaria prawa autorskiego z Wrocławia udziela porad prawnych w zakresie analiz umów prawa autorskiego, jak i ich tworzenia.

Kancelaria Radcy Prawnego Aleksandra Stala dysponuje specjalistami, którzy będą potrafili zadbać o interes zarówno twórcy jak oraz nabywcy czy licencjobiorcy, doradzając zawsze najlepsze rozwiązanie problemu. W ramach świadczonych usług Kancelaria podejmuje się reprezentowania wszystkich stron umów z zakresu prawa autorskiego także na etapie sądowym. Dzięki zespołowi wykwalifikowanych prawników możemy zaopiniować istniejącą lub sporządzić nową umowę dotyczącą przeniesienia praw autorskich czy przeniesienia licencji.

Porady prawne online w sprawie prawa autorskiego – także przez telekonferencje!