Radca prawny, czy adwokat? A może doradca prawny?

Polska jest jednym z niewielu krajów Unii Europejskiej, w której występuje rozróżnienie zawodów radcy prawnego i adwokata. Osoby poszukujące pomocy prawnej często nie wiedzą jak jest różnica między tymi dwoma zawodami prawniczymi ( i czy w ogóle jest jakaś różnica), co wprowadza zbędne zamieszanie.

Adwokat i radca prawny (czyli potocznie: „mecenas”) to profesjonalny pełnomocnik, członek samorządu zawodowego funkcjonującego na podstawie Konstytucji RP i zwykłych ustaw. Są to odpowiednio: ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze i ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Czym cechują się te zawody? Co je łączy, a co dzieli?

Jaka jest różnica między radcą prawnym i adwokatem a doradcą prawnym?

Jak już zostało wspomniane, adwokaci i radcy prawni zrzeszają się w zawodowych korporacjach prawniczych. Każdy adwokat i radca przynależy z mocy prawa do tego samorządu, ma czynne i bierne prawo wyborcze.

Samorząd zawodowy to zrzeszenie reprezentujące osoby wykonujące ten sam zawód zaufania publicznego i podlegających tożsamym normom właściwym tylko dla tego zawodu. Ma prawo ograniczać dostęp do danego zawodu (poprzez np. przeprowadzanie egzaminów weryfikujących przydatność do zawodu danego prawnika).

Samorządy gwarantują profesjonalne wykonywanie zawodów wymagających znacznych kwalifikacji merytorycznych, a także moralnych.

Zatem, radcy prawni i adwokaci zrzeszeni w samorządzie, podlegają ustawom, które określają ich uprawnienia i obowiązki, a także kodeksom etycznym, których naruszenie może spowodować pociągnięcie ich do odpowiedzialności dyscyplinarnej, która z kolei skutkować może nawet skreśleniem z listy radców prawnych bądź adwokatów.

Jednym z podstawowych obowiązków mecenasa jest zachowanie tajemnicy zawodowej – jest to fundament relacji klient/mecenas i podstawowa gwarancja dla osoby korzystającej z pomocy prawnej, że okoliczności jej sprawy (czasami wstydliwe) nie wyjdą na światło dzienne.

Ponadto, radca prawny i adwokat posiadają obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, co do czynności wykonywanych przy udzielaniu pomocy prawnej. Innymi słowy – mecenas jest ubezpieczony od skutków udzielenia niewłaściwej porady prawnej, co w sposób znaczący wzmacnia ochronę interesu klienta.

Wyżej wymienione cechy wspólne dwóch zawodów prawniczych sprawiają, że dla klienta wybór między radcą prawnym, a adwokatem nie ma właściwie żadnego znaczenia.

Różnice między zawodami obecnie, od 1 lipca 2015 r., kiedy radcom umożliwiono występowanie w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i karno-skarbowym, są jedynie symboliczne.

Adwokat nie może wykonywać zawodu w ramach stosunku pracy – nie spotkamy zatem adwokata na „etacie” w urzędzie, radca prawny natomiast nie będzie mógł być obrońcą w sprawie karnej jeżeli zatrudniony jest w ramach umowy o pracę.

To właściwie główna różnica między zawodami, gdyż pozostałe (jak np. kolor żabotu togi obowiązkowej w trakcie rozpraw sądowych – niebieski w przypadku radcy prawnego i zielony dla adwokata) nie mają w praktyce jakiegokolwiek znaczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, zasadne pojawia się pytanie dlaczego zawody adwokata i radcy prawnego nie ulegną połączeniu, co niewątpliwie korzystne będzie dla klientów korzystających z profesjonalnej pomocy prawnej.

Obecnie, pomimo podejmowanych niekiedy prób, z różnych przyczyn nie ma praktycznie jakiejkolwiek szansy na połączenie, zatem trzeba pogodzić się z istniejącym stanem faktycznym w tym zakresie.

Pozostaje jeszcze kwestia doradcy prawnego, z którym mylony często jest zawód radcy prawnego, co dla tego ostatniego jest niezwykle krzywdzące.

Doradca prawny to magister prawa, który prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu pomocy prawnej.
Nie umniejszając nic doradcom prawnym, korzystanie z ich pomocy w skomplikowanych sprawach, w których w grę wchodzą duże pieniądze, czy istotne kwestie o charakterze osobistym, wydaje się być zbliżone do uprawiania sportów ekstremalnych.

Doradca prawny nie jest zrzeszony w samorządzie zawodowym, nie przystąpił i nie zdał niewiarygodnie wręcz trudnego egzaminu zawodowego (zatem jego wiedza merytoryczna jest niesprawdzona), nie obowiązuje go kodeks etyki, nie ponosi odpowiedzialności dyscyplinarnej, nie posiada obowiązkowego ubezpieczenia oc, nie może reprezentować strony w postępowaniu cywilnym czy karnym, nie sporządzi skargi kasacyjnej czy innego pisma, w sytuacji gdzie obowiązuje tzw. przymus adwokacko-radcowski, nie jest zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej itp.

Z dużą rozwagą należy zatem korzystać z ich pomocy, choć niewątpliwie w drobnych sprawach związanych np. ze sporządzeniem prostej umowy można zastanowić się nad skorzystaniem z ich usług.

Podsumowując, obecnie różnice między adwokatem a radcą prawnym są tak nieznaczne, iż wybór między jednym a drugim mecenasem sprowadza się głównie do osobistych preferencji i oczekiwań klienta.