Wydanie dziecka rodzicowi za granicę na podstawie konwencji haskiej – jak się bronić?

W przypadku tzw. transgranicznego uprowadzenia dziecka zastosowanie ma konwencja haska z dnia 25.10.1980r (Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę).

Jej celem jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom uprowadzeń dzieci, tak aby możliwe było przywrócenie stanu poprzedniego, zgodnego z prawem, jaki istniał przed uprowadzeniem dziecka. Konwencja haska wskazuje, że jej przedmiotem zapewnienie niezwłocznego powrotu dzieci bezprawnie uprowadzonych lub zatrzymanych w jednym z Umawiających się Państw.

Wniosek o powrót dziecka sporządzony na podstawie przepisów Konwencji składany jest w miejscu stałego pobytu dziecka, a następnie jest on rozpoznawany przez właściwe organy (sądy lub organy administracyjne) państwa do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane.

Jeżeli ustalenia sądu potwierdzą, że w sprawie doszło do bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka, to sąd zarządza niezwłoczne wydanie dziecka, do kraju jego stałego zamieszkania. Przepisy konwencji nie przewidują możliwości zmiany, czy uchylenia tego zarządzenia.

Ponieważ w ostatnich latach coraz więcej jest spraw dotyczących tzw. transgranicznych uprowadzeń dzieci, istotne znaczenie ma uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2017 r. (III CZP 78/17):

Artykuł 577 KPC ma zastosowanie także do postanowień zarządzających wydanie dziecka na podstawie Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 108, poz. 528). Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 listopada 2017 r. III CZP 78/17

W tej doniosłej uchwale Sąd Najwyższy wskazał, iż pomimo wydania zarządzenia nakazującego wydania dziecka na podstawie konwencji haskiej, to ze względu na naczelne dobro dziecka, sąd może zastosować art. 577 kpc i zmienić swoje wcześniejsze zarządzenie w przedmiocie wydania dziecka.

Sąd Najwyższy wskazał, że jednym z celów zapisów konwencji jest jak najszybsze przywrócenie poprzedniego stanu faktycznego i szybki powrót dziecka do miejsca jego poprzedniego pobytu.

Dobro dziecka może wymagać zmiany orzeczenia o wydaniu dziecka za granicę

W niektórych sprawach szybkość postępowania może stać w sprzeczności z dobrem dziecka – w takiej sytuacji SN twierdzi, że szybkość musi ustąpić, jeśli dobro dziecka wymaga zmiany orzeczenia, zważywszy na zmieniającą się jego sytuację.

Taką sytuacją może być choroba dziecka, konieczność kontynuacji rozpoczętego leczenia, czy choćby zaniechanie kontaktu z zagranicznym rodzicem i zerwanie więzi z dzieckiem winy tego rodzica.