Testament ustny a pisemny

Tytułem wstępu należy wspomnieć, że w polskim porządku prawnym kwestię rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci (czyli wszystko, co w potocznym języku określamy zbiorczym terminem „testament”) reguluje kodeks cywilny. Określa on, w jaki sposób możemy zadecydować, co się stanie po naszej śmierci z całym zebranym przez nas majątkiem.

Parę słów o sposobach dysponowania majątkiem na wypadek śmierci

Co do zasady możemy nie sporządzić żadnego testamentu. Wtedy potencjalni spadkobiercy będą dziedziczyli na podstawie ustawy. Możemy również sporządzić testament pisemny, w którym wskażemy naszą ostatnią wolę dotyczącą tego, co po nas zostanie.

Polskie prawo przewiduje jeszcze pewną szczególną, wyjątkową formę testamentu- testament ustny. Musimy jednak pamiętać, że o ile zwykły testament jest jednym z najmniej sformalizowanych dokumentów- może być bowiem sporządzony w prawie dowolnej formie (oczywiście na spadkodawcy ciążą pewne wymagania formalne przy pisaniu testamentu)- o tyle testament ustny jest już dość precyzyjnie uregulowany w kodeksie cywilnym.

Testamencie ustny – wymagania

Szukając podstawowych informacji o testamencie ustnym musimy zapoznać się z art. 952 kodeksu cywilnego. Pierwszą przesłanką sporządzenia testamentu ustnego, jaką tam znajdziemy, jest obawa rychłej śmierci osoby, która testament sporządza. Kodeks nie definiuje jednak, czym dokładnie jest taka „obawa”, jak również kiedy dokładnie można się na nią powołać. W orzeczeniach sądowych, w tym szczególnie Sądu Najwyższego, znajdziemy w większości zgodną definicję, iż jest to poczucie testatora (osoby sporządzającej testament) o rychłym nadejściu zgonu. Sądy są jednak zgodne, że nie wystarczy wyłącznie subiektywne przeświadczenie o nadchodzącej śmierci. Muszą wystąpić również obiektywne przesłanki- analizowane indywidualnie w kontekście danej sprawy, w trakcie ustalania czy testament ustny jest ważny.

Druga przesłanka sporządzenia testamentu ustnego jest już pozornie łatwiejsza do zrozumienia. Mowa tutaj o niemożności lub znacznym utrudnieniu sporządzenia testamentu w zwykłej formie na skutek szczególnych okoliczności. Ponownie próżno jednak szukać definicji ustawowej, kiedy można mówić o utrudnieniach przy sporządzaniu testamentu lub o jakich szczególnych okolicznościach mowa. Należy w takim przypadku założyć, iż będą one przedmiotem interpretacji w świetle okoliczności danej sprawy.

Kolejną niezbędną przesłanką jest wygłoszenie testamentu ustnego w obecności co najmniej trzech świadków. Orzecznictwo sądowe wprowadziło ograniczenia w stosunku do grona osób, które mogą być potencjalnymi świadkami ogłoszenia ustnej ostatniej woli.

Testament ustny, który został ujawniony w obecności co najmniej trzech świadków, powinien być następnie spisany i opatrzony podpisem dwóch świadków i samego spadkodawcy lub wszystkich świadków. Na spisanie testamentu i jego podpisanie ustawodawca przewidział termin roku od jego wygłoszenia.

Jeżeli z jakiegokolwiek powodu, treść testamentu ustnego, nie została stwierdzona w sposób o którym mowa powyżej, treść testamentu można stwierdzić przez złożenia przez świadków zeznań przed sądem. Trzeba jednak pamiętać o krótkim terminie na złożenie zeznań- ustawodawca wyznaczył nieprzekraczalny termin 6 miesięcy.

Testament ustny, a testament zwykły

Ze sposobu, w jaki został uregulowany w kodeksie testament ustny jasno wynika, że ustawodawca zarezerwował tę formę rozporządzenia majątkiem na szczególne okoliczności. Co do zasady, preferuje zatem sporządzenie testamentu pisemnego lub dziedziczenie na podstawie ustawy.

W celu zabezpieczenia naszych bliskich zdecydowanie bezpieczniejsze będzie sporządzenie testamentu pisemnego. W przypadku obaw, o ewentualną późniejszą interpretację treści testamentu przez spadkobierców lub Sąd, warto zasięgnąć porady prawnika od testamentów, który pomoże ująć naszą ostatnią wolę w sposób niebudzący wątpliwości.

Dochodzenie spadku przed Sądem

W przypadku skierowania postępowania o stwierdzenie nabycia spadku na drogę sądową, również wskazane jest zapewnienie sobie pomocy profesjonalnego prawnika. Pamiętajmy, że w tego typu postępowaniach, wynik sprawy zależy przede wszystkim od zgromadzonych dowodów i ich interpretacji w świetle okoliczności danej sprawy i obowiązujących przepisów, a w takich przypadkach pomoc profesjonalnego podmiotu jest nieoceniona.

Pamiętajmy też, że sprawy spadkowe są sprawami ciężkimi pod względem emocjonalnym. Często są rozpoczynane w okresie, w którym odczuwamy jeszcze ból po stracie osoby najbliższej. Łatwo wówczas o popełnienie błędu, niedotrzymanie terminu w czynnościach procesowych, czy nawet skonfliktowanie z pozostałą częścią spadkobierców, będących nierzadko najbliższą rodziną. Obecność profesjonalnego pełnomocnika, np. takiego jak radcy prawny, pomoże nam zadbać o prawidłowy przebieg postępowania spadkowego, uniknąć konieczności stawiennictwa na wszystkich terminach rozpraw, jak również może skrócić ostateczny czas trwania czynności przed Sądem.

Niezależnie od wybranego sposobu, z całą pewnością warto zabezpieczyć bliskich na wypadek naszej śmierci. W przypadku większej rodziny lub chęci zabezpieczenia innej, ważnej dla nas osoby, warto sporządzić testament, aby zaoszczędzić późniejszym spadkobiercom ciężkiego i nieraz długiego postępowania przed organami państwowymi. Radca prawny wyjaśni znaczenie testamentu ustnego w sprawie o zachowek.

Masz pytania dotyczące sprawy spadkowej, zachowku, spadku? Skontaktuj się z nami – kancelaria spadkowa z Wrocławia chętnie odpowie na Twoje pytania dotyczące sprawy spadkowej.