Divorce – at-fault or no-fault?
Problematyka winy przy orzekaniu rozwodu jest przedmiotem rozważań doktryny i orzecznictwa już od lat. Nie wchodząc w dyskusje dotyczące kwestii stopniowania winy małżonków, czy ciężaru udowodnienia zawinionego rozkładu pożycia, chciałbym skupić się na praktycznym znaczeniu orzeczenia rozwodu z winy jednego z małżonków, bądź bez orzekania o winie.
Stosownie do art. 57 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd orzekając rozwód orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. W związku z powyższym, w wyroku winno znaleźć się rozstrzygnięcie w którym Sąd orzeknie, iż małżonkowie wspólnie są winni rozkładowi pożycia, bądź zaniecha orzekania o winie na zgodny wniosek (wtedy żaden z małżonków nie ponosi winy). Najbardziej problematycznym rozstrzygnięciem jest, co oczywiste, uznanie za wyłącznie winnego jednego z małżonków.
Klienci Kancelarii często wprost wymagają sporządzenia pozwu i takiego poprowadzenia postępowania, aby współmałżonek został uznany za winnego rozkładowi pożycia, nie analizując dokładnie skutków i konsekwencji takiego działania. W przypadku, gdy nie zachodzi oczywista przesłanka po stronie jednego z małżonków (zdrada małżeńska, alkoholizm, przemoc w rodzinie itp.) warto zastanowić się, czy nie korzystniej byłoby rozwieść się „w zgodzie”. Bo jakie są konsekwencje orzeczenia winy jednego z małżonków?
Na myśl przychodzą 2 główne: kwestia alimentacji małżonków po rozwodzie (stosunkowo rzadka sytuacja, gdyż byli małżonkowie co do zasady pragną rozpocząć nowe życie) – małżonek który został uznany za wyłącznie winnego powinien liczyć z możliwością orzeczenia w stosunku do niego obowiązku alimentacji drugiego małżonka niezależnie od tego, czy ten znajdzie się w „niedostatku” (pojęcie kodeksowe – niedookreślone).
Drugi aspekt dotyczy wyłączenia małżonka od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Jakkolwiek skutki te nie są skutkami jedynymi i niewątpliwie mogą mieć duże znaczenie w określonych sytuacjach, tym niemniej zawsze warto się zastanowić czy okoliczności sprawy uzasadniają żądanie rozwodu z winy jednego z małżonków. Postępowanie sądowe, w którym występuje żądanie uznania małżonka za winnego ustania pożycia, w sposób fundamentalny różni się od postępowania, w którym małżonkowie zgodnie wnoszą o rozwód – zarówno jeśli chodzi o czas trwania (bez winy – czasami jedno posiedzenie sądu, z winą – wiele rozpraw w odstępach kilkumiesięcznych) jak i o stres związany z udowodnieniem winy (świadkowie, czasami konieczna jest pomoc detektywa).
W związku z powyższym, zalecana jest rozwaga przy wyborze sposobu zakończenia małżeństwa, gdyż pochopna decyzja w tym względzie może skutkować konsekwencjami, które mogą być nieprzyjemne dla obu stron postępowania.
