Testament pisemny – jak podważyć testament?
Jak podważyć testament pisemny i spadek dla przyjaciela?
Wśród kilku rodzajów testamentów ustawodawca uregulował warunki, jakie musi wypełnić testament pisemny, inaczej własnoręczny. Zdarza się, że tak sporządzony testament w sposób niejednoznaczny określa wolę zmarłego. Jak podważyć testament pisemny? Czy można skutecznie unieważnić testament dla przyjaciela?
Jak ustalić spadkobierców, gdy testament nie jest jednoznaczny?
Do Sądu Najwyższego zostało skierowane pytanie:
Czy w sytuacji, gdy treść testamentu własnoręcznego nie pozwala na ustalenie kręgu osób powołanych przez spadkodawcę do spadku, gdyż wskazano w nim jako spadkobierców przyjaciół spadkodawcy (mężczyzn z bliżej nieokreślonego zdjęcia), możliwe jest dociekanie woli osoby sporządzającej testament w oparciu o zeznania świadków lub samej zainteresowanej dziedziczeniem?
Sąd Najwyższy w uchwale trzech sędziów z dnia 26 lutego 2021 roku sygn. III CZP 24/20 stwierdził:
Wykładni testamentu należy dokonywać z uwzględnieniem okoliczności jego sporządzenia, które mogą być ustalane z wykorzystaniem, wszelkich środków dowodowych.
Powyższe orzeczenie jest bardzo korzystne z punktu widzenia potencjalnych spadkobierców, w szczególności jeśli weźmiemy pod uwagę wysoce odformalizowany charakter testamentu pisemnego i wagę, jaką ma on dla każdego postępowania spadkowego.
Testament pisemny – jak napisać?
Kwestię testamentu w polskim prawie cywilnym regulują art. 941- 958 Kodeksu Cywilnego. W powyższych regulacjach ustawodawca określił, iż rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament oraz że testament może sporządzić każda osoba, o ile tylko posiada pełną zdolność do czynności prawnych.
Testament własnoręczny – kiedy jest ważny
Najprostszą i najbardziej odformalizowaną formą testamentu, jaką można sporządzić jest testament własnoręczny. Jedynymi wymogami, jakie ustawodawca przewidział dla ważności testamentu własnoręcznego są: napisanie testamentu w całości pismem ręcznym, podpisanie i opatrzenie datą. Brak daty nie pociąga za sobą jednak nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje on wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. Z powyższych względów prawnik spadkowy winien doradzić w jaki sposób napisać testament.
Przy takich minimalnych wymaganiach formalnych nie trudno sobie wyobrazić sytuację, w której spadkodawca wyraził swoją ostatnią wolę w sposób na tyle mało precyzyjny, że niemożliwe jest jej realizacja przed notariuszem, czy w ramach postępowania przed sądem. Taka sytuacja może rodzić po stronie spadkobierców wiele problemów, w szczególności dotyczących zawiadywania majątkiem pozostałym po spadkodawcy, a w przypadku wielości spadkobierców może stanowić również zarzewie sytuacji konfliktowych.
Gdyby przyjąć, iż testament własnoręczny musi być bezwzględnie wykonywany zgodnie tylko z jego literalnym brzemieniem, mogłoby to spowodować, iż w niektórych sytuacjach, postępowanie spadkowe stałoby się niemożliwe do przeprowadzenia, bowiem w przypadku gdy spadkobierca sporządził testament to dokument ten ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Innymi słowy, jeżeli spadkodawca sporządził przed śmiercią ważny testament, to postępowanie spadkowe należy przeprowadzić zgodnie z treścią testamentu, a nie na podstawie ustawy.
Jak tłumaczyć testament pisemny
Właśnie z powyższych względów tak ważna jest przytoczona powyżej uchwała Sądu Najwyższego. Daje ona możliwość swoistego doprecyzowania woli spadkodawcy przy pomocy wszelkich środków dowodowych, a więc m.in. dowodu z dokumentów czy osobowych źródeł dowodowych.
A co gdy nie można ustalić, kto jest wskazany w testamencie?
Można zatem przyjąć, że w sytuacji w której treść testamentu własnoręcznego uniemożliwia precyzyjne ustalenie kręgu spadkobierców, Sąd może w ramach prowadzonego postępowania o nabycie spadku, przeprowadzić dowody z wszelkich dokumentów prywatnych, korespondencji, dokumentów urzędowych, czy zeznań świadków, w celu ustalenia jaka była wola spadkodawcy co do przekazania swojego majątku poszczególnym spadkobiercom.
Należy mieć jednak na uwadze, że takie postępowanie ma charakter nadzwyczajny i nie może służyć zastąpieniu treści testamentu, czy tym bardziej ominięciu niewygodnych dla danej osoby postanowień zawartych w testamencie.
Prawnik spadkowy – pomoc prawne w sprawie spadkowej
Co więcej powyższa uchwała dotyczy wyłącznie dokonywania wykładni testamentów własnoręcznych, a zatem nie może być zastosowana w stosunku do innej pisemnej formy testamentu, jaką stanowi testament notarialny. Nasza kancelaria spadkowa z Wrocławia udziela porady prawne w sprawie spadku. Doświadczony prawnik od spadków prowadzi sprawy spadkowe dotyczące testamentów.