Deputat węglowy dla byłych pracowników kolejowych – kiedy się należy?

Deputat węglowy dla byłych pracowników kolejowych
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.
Z powyższego wprost wynika, że emerytowany pracownik PKP może uzyskiwać tzw. deputat węglowy.
Ekwiwalent pieniężny dla byłych pracowników kolejowych 2022 – ile wynosi deputat węglowy dla byłych pracowników kolejowych?
Wysokość przysługującego deputatu węglowego oblicza ZUS na podstawie przeciętnej średniorocznej ceny detalicznej 1000 kg węgla kamiennego w roku, który poprzedza rok wypłaty ekwiwalentu.
Cenę tę publikuje prezes Głównego Urzędu Statystycznego w „Monitorze Polskim”. Ekwiwalent ten to równowartość pieniężna 1800 kg węgla kamiennego rocznie. W 2022 roku ekwiwalent dla były pracowników PKP wynosi ok. 1.224,88zł.
Czy każdy były pracownik PKP może otrzymać deputat węglowy
Przepisy prawa ograniczają prawo do uzyskania deputatu węglowego w ten sposób iż prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.
Inaczej mówiąc, jeżeli były pracownik PKP w trakcie pracy na kolei nie otrzymywał deputatu węglowego, to po przejściu na emeryturę lub rentę, nie ma uprawnienia do uzyskania deputatu węglowego.
Deputat węglowy dla byłego pracownika PKP – warunki uzyskania
Zgodnie z wolą ustawodawcy, aby emeryt lub rencista mógł otrzymać deputat węglowy musi spełnić następujące przesłanki:
- zatrudnienia na kolei oraz
- pobieranie w czasie zatrudnienia deputatu węglowego,
a także:
- zatrudnienia w przeszłości jako pracownik kolejowy,
- który na podstawie tego zatrudnienia nabył emeryturę lub rentę.
Odmowa deputatu węglowego przez ZUS
ZUS jednak nie w każdym przypadku wydaje decyzję przyznającą byłemu pracownikowi PKP prawo do deputatu węglowego.
W jednej z prowadzonych spraw ZUS wydał decyzję odmowną wskazując, iż:
„deputat węglowy w formie ekwiwalentu pieniężnego wypłaca się byłym pracownikom kolejowym pobierającym emeryturę przyznaną na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, jeżeli ostatnio przed przejściem na emeryturę byli zatrudnieni na kolei. Nadmienia się, że Pana ostatnim zatrudnieniem nie była praca na kolei”.
Co istotne ZUS nie wskazał żadnej podstawy prawnej, która uzasadniałaby podjęcie takiego rozstrzygnięcia, bowiem w istocie z brzmienia wskazanych wcześniej norm uprawniających do wypłacania deputatu węglowego nie wynika, aby ostatnim miejscem zatrudnienia naszego Klienta się była praca na kolei.
Deputat węglowy dla byłego kolejarza – rozbieżności w orzecznictwie
Istnieje duża rozbieżność w orzecznictwie dotycząca tego, czy warunkiem niezbędnym do wypłaty deputatu węglowego dla byłego kolejarza, jest to aby ostatnim miejscem wnioskującego o deputat była praca na kolei.
I tak na przykład Sąd Apelacyjny w Poznaniu (sygn. akt III AUa 468/19) wskazał że:
„Istotne jest również, że powyższy przepis nie wymaga, aby przyznana emerytura była pochodną „wyłącznie” zatrudnienia na kolei oraz aby praca na kolei była wykonywana bezpośrednio przed przyznaniem prawa do świadczenia”.
Istnieją jednak orzeczenia wprost przeciwne, które moim zdaniem są nietrafne.
W mojej ocenie wolą ustawodawcy było, aby deputat węglowy mogli otrzymywać wszyscy byli pracownicy kolei, którzy nabyli emeryturę na podstawie zatrudnienia na kolei. Takie stanowisko wynika wprost z treści przepisu i nie można go interpretować na niekorzyść byłych pracowników PKP.
Sąd Najwyższy podejmie uchwałę w sprawie deputatu węglowego
Wobec rozbieżności w orzecznictwie Sąd Apelacyjny w Gdańsku powziął wątpliwość, którą przedstawił Sądowi Najwyższemu:
Czy pobieranie emerytury wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, z uwagi na okoliczność, że przesłanką ustalenia prawa do tej emerytury jest wyłącznie osiągnięcie przez ubezpieczonego wieku emerytalnego?
Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Najwyższym pod sygnaturą III UZP 7/22. Termin wydania uchwały przez Sąd Najwyższy nie został jeszcze wskazany. Uchwała ta będzie miała kluczowe znaczenie dla byłych pracowników kolei, którzy chcą ubiegać się o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego, a których ostatnim miejscem pracy nie było PKP.
Nasza Kancelaria z Wrocławia niecierpliwością będzie wyczekiwać uchwały, bowiem po pierwsze okaże się czy nasza opinia w sprawie jest właściwa, a po wtóre uchwała będzie miała kluczowe znaczenia dla naszych Klientów, których reprezentujemy w sprawie o deputat węglowy przeciwko ZUS.
Jesteś emerytowanym pracownikiem PKP? Skontaktuj się z nami, a nasza Kancelaria od spraw ZUS oceni zasadność Twoich roszczeń o wypłatę deputatu węglowego. A może szukasz prawnika w sprawie emerytury pomostowej?